Say what?!
Voor de een is het een bekende term en voor de ander abracadrabra. Vandaar dat we er een blog over hebben geschreven.
Wat zijn executieve functies nou eigenlijk?
Executieve functies zijn mentale vaardigheden die helpen plannen, focussen en taken voltooien. Je kunt het zien als een regelfunctie van de hersenen. Zo helpen executieve functies bij het uitschakelen van afleiding, bij het bedenken in welke volgorde je iets doet en zorgen ze bijvoorbeeld ook voor doorzettingsvermogen.
Het ontwikkelen van executieve functies is belangrijk om nieuwe dingen te leren en helpt een kind de rest van zijn leven om keuzes te maken.
De hersenen
De executieve functies zijn afhankelijk van drie onderdelen van onze hersenen:
- Het werkgeheugen: zodat een kind informatie vast kan houden en kan gebruiken.
- Mentale flexibiliteit: zodat een kind zijn/haar aandacht erbij houdt en wendbaar is als iets anders verloopt.
- Zelfcontrole: zodat een kind prioriteiten kan stellen en impulsieve acties kan weerstaan of uitstellen.
Kinderen worden niet geboren met volledig ontwikkelde executieve vaardigheden en daarom is het belangrijk om kinderen te helpen om deze te versterken. Dit maakt een kind zelfstandig en geeft zelfvertrouwen.
Stel jouw kind heeft op woensdag gym en moet zijn/haar gymspullen mee naar school nemen. In het begin regel je dit misschien wel voor je kind en zet je de tas klaar. Daarna wijs je je kind erop en op een gegeven moment zal je kind er zelf aan gaan denken. Zo bouw je eigenlijk jouw hulp af en daarmee wordt jouw kind steeds zelfstandiger.
Zelfbewustzijn
Executieve functies zijn ook belangrijk om te leren leren. Ze zorgen voor focus zodat een kind geconcentreerd aan een taak kan werken, maar bijvoorbeeld ook om hulp te vragen in plaats van zelf door te ploeteren. Specifieke executieve functies kunnen er voorzorgen dat een kind dan even een stap terugdoet en overgaat op een andere aanpak. Zo help je een kind aan een groei-mindset waar een kind zijn of haar hele leven profijt van heeft.
De 11 executieve functies op een rij
- Aan iets beginnen: dit gaat over het daadwerkelijke starten aan een taak of opdracht.
- Aandacht: dit stelt een kind in staat om voor een bepaalde tijd geconcentreerd aan iets te werken en afleidingen te negeren. Aandacht is nodig om instructies te horen en te begrijpen, maar ook belangrijk in langere gesprekken.
- Werkgeheugen: dit gaat over het vasthouden van informatie terwijl je het gebruikt. Bijvoorbeeld bepaalde getallen in een rekensom of details in een verhaal.
- Timemanagement: de tijd efficiënt gebruiken om een taak af te ronden. Dit vraagt dat een kind bedenkt hoe lang iets duurt en te prioriteren. Maar ook bijvoorbeeld om één ding tegelijk te doen.
- Metacognitie: is denken over denken. Dit is het vermogen om stil te staan bij wat je al wel weet en wat nog niet.
- Zelfcontrole: dit is leren om op de pauzeknop te drukken en te kalmeren als emoties hoogoplopend om vervolgens de situatie te overdenken en een positieve keuze te maken.
- Plannen & Prioriteren: is het ontwikkelen van een strategie voor je aan iets begint. Welke stappen kan ik doorlopen om dit succesvol af te ronden?
- Organiseren: het vermogen om dingen op een bepaalde manieren te ordenen en opgeruimd te houden.
- Respons inhibitie: het vermogen om even te stoppen en na te denken voor je iets doet.
- Doorzetten: doorgaan als het moeilijk is en je herpakken bij een tegenslag.
- Flexibel denken: dit gaat over het om kunnen gaan met verandering, zelf van strategie kunnen veranderen en een probleem van meerdere kanten kunnen bekijken en daardoor een ook oplossing kunnen bedenken.
Het is natuurlijk lastig om aandacht te hebben voor al deze vaardigheden. Maar kies er eens één uit en ga daar bewust mee oefenen met je kind. Dat kan spelenderwijs gedurende de dag. Vraag je kind bijvoorbeeld een hoe lang hij/zij denkt dat jullie over het koken en avondeten doen, of bespreek samen een bepaalde gebeurtenis en help je kind om te reflecteren en keuzes te maken.
Bronnen
https://developingchild.harvard.edu/science/key-concepts/executive-function/
https://www.thepathway2success.com/12-reasons-to-teach-executive-functioning-skills-explicitly/
https://www.slo.nl/thema/meer/jonge-kind/executieve-functies/